เนื่องจากท่านพระครูทองดีของเรา หรือท่านพระครูวิธานวัชรกิจ ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดมหาพุทธาราม พระอารามหลวง ได้มรณภาพลง ในเช้าวันที่ 12 พ.ค.2560 และทางวัด ร่วมคณะสงฆ์ศรีสะเกษ ได้ถวายพระเพลิง พระราชทาน วันที่ 18 พ.ค. 2560 ไปอย่างใหญ่โต คับคั่งด้วยประชามหาชนที่มาร่วมไว้อาลัย เสร็จไปแล้ว มาวันนี้ อาตมภาพมีโอกาศได้กล่าวในทางธรรมะให้ญาติโยมนักปฏิบัติธรรม ในช่วง เย็น วันนี้ เพื่อเตือนสติในทางธรรมะ เป็นประโยชน์ในทางการวิปัสนาญาณ ขอได้รับฟังไปตามลำดับดังนี้
ท่านพระครูวิธานวัชรกิจ(ทองดี ปัญญาวชิโร) มีกำเนิดขึ้นมาเป็นรูปธรรมสังขารหนึ่ง เมื่อวันพฤหัสบดี แรม 8 ค่ำเดือน 4 ปีมะเส็ง ตรงกับวันที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2484 เวลา 19.00 นาฬิกา ที่ อำเภอค้อวัง จังหวัด ยะโสธร ได้ถึงแก่มรณภาพลงก่อนรุ่งอรุณ ในเวลาประมาณ 05.00 น.ก่อนเช้าตรู่วันพฤหัสบดี แรม 2 ค่ำ เดือน 6 ปีระกา ตรงกับวันที่ 12 พฤษภาคม พุทธศักราช 2560 รวมอายุได้ 76 ปี 1 เดือน 21 วัน (รวมอายุเป็นวันได้ 27,810 วัน)
ประวัติการเจ็บไข้ได้ป่วยของท่านมีโดยย่อดังนี้
1. เมื่อวันที่ 10-20 มี.ค. พ.ศ.2540 คือเมื่อ 20 ปีที่แล้ว ปวยหนัก จนเข้าห้อง ICU รพ.ศรีสะเกษ อยู่ถึง 10 วัน แล้วได้เดินทางไปพักรักษาตัวที่บ้านญาติ จังหวัดยะโสธร ต่อไปอีกประมาณ เดือนเศษ ๆ จึงได้กลับมาวัดมหาพุทธาราม ครั้งนั้นท่านก็ผ่าน รอดชีวิตมาได้
2. 15 ก.ค. พ.ศ. 2553 เข้า รพ.ประชารักษ์ ให้เลือด ให้น้ำเกลือ แทบไม่รอดชีวิต แต่ท่านก็รอดชีวิตมาได้อีกครั้งหนึ่ง
3. เดือน ต.ค.-พย. พ.ศ. 2558 เข้ารพ.ศรีสะเกษ ตลอดเป็นครั้ง ๆ คราว ๆ ท่านป่วยมีโรคประจำคือ เบาหวาน ความดันโลหิต และโรคภายในอีกหลายโรค
4. 12 พ.ค. พ.ศ. 2560 มรณภาพ โดยที่ได้พบในสภาพนอนตกจากเตียง เมื่อเวลาประมาณ 05.00 น. แพทย์ได้มาตรวจและลงความเห็นว่า มรณภาพแล้ว อายุได้ 76 ปี 1 เดือน 21 วัน (รวมอายุเป็นวันได้ 27,810 วัน)
หลวงพ่อทองดีใช้ชีวิตทั้งชีวิตเป็นพุทธสาวก
การเป็นพระสาวกพระพุทธเจ้านั้น
หลักประการที่ 1 ศีล การที่ถือศีล 227 ข้อได้บริสุทธิ์ บริบูรณ์ ตลอดเวลา ตลอดชีวิต อายุหนึ่งของความเป็นนักบวชนั้นแหละ คือความเป็นพระที่สมบูรณ์เสมอกัน
ตามหลักไตรสิกขา เมื่อชำระศีลได้ 227 ข้อ ก็ถือเป็นพระที่สมบูรณ์ ไม่มีสิ่งอื่นใดที่น่านับถือบูชา ยิ่งไปกว่าความเป็นผู้ทรงศีล227ข้อ นี้
หลักประการที่ 2 สมาธิ เมื่อปฏิบัติธรรมสมาธิได้ 3 ระดับ คือ คณิกะสมาธิได้แล้ว อุปจารสมาธิ ได้แล้ว และ อัปนาสมาธิได้แล้ว นี่ก็คือความเป็นพระสาวกที่สมบูรณ์ ที่ไม่มีคุณสมบัติอื่นใดที่คนทั้งหลายจะเคารพนับถือยกย่องไปกว่านี้
หลักประการที่ 3 ปัญญา รวมเป็นสิกขาสุดท้าย ของไตรสิกขา ศีล สมาธิ ปัญญา ปัญญานี้คือ ความเข้าใจ ความที่ได้รู้ในธรรมชาติแห่งชีวิต ตามที่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ทรงตรัสไว้ใน ธัมมะนิยามะสุตตัง ว่า
(1.) ยัง เว นิพพานะญาณัสสะ ญานัง ปุพเพ ปะวัตตะเต
ตัสเสวะ วิสะยีภูตา ยายัง ธัมมะนิยามะตา
อะนิจจะตา ทุกขะตะ จะ สัพเพสัง จะ อะนัตตะตา
ตัสสา ปะกาสะกัง สุตตังยัง สัมพุทเธนะ ภาสิตัง
สาธูนัง ญาณะจาเรนะ ยะถา พุทเธนะ เทสิตัง
โยนิโส ปะฏิปัตยัตถัง ตัง สุตตันตัง ภะณามะเส ฯ
ซึ่งมีคำแปลเป็นภาษาไทยว่า
กฎธรรมชาติที่กำหนดแน่นอน สำหรับสรรพสัตว์ที่ว่า สังขารทั้งปวงไม่เที่ยง สังขารทั้งปวงเป็นทุกข์ ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา เป็นวิสัยแห่งผู้ได้ญาณหยั่งรู้พระนิพพาน ที่มีมาแล้วในกาลก่อน พวกเราทั้งหลายจงร่วมกันสวดพระสูตรนี้ อันประกาศสิ่งที่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้ทรงไว้ซึ่งญาณอันพิเศษแก่เหล่าสาธุชน เพื่อประโยชน์ในการที่จะนำไปปฏิบัติ โดยอุบายอันแยบคายต่อไปเทอญ
(2.) อุปปาทา วา ภิกขะเว ตะถาคะตานัง อะนุปปาทา วา ตะถาคะตานัง ฐิตา วะ สา ธาตุ ธัมมัฏฐิตะตา ธัมมะนิยามะตา สัพเพ สังขารา อะนิจจาติฯ ตัง ตะถาคะโต อะภิสัมพุชฌะติ อะภิสะเมติ อะภิสัมพุชฌิตวา อะภิสะเมตวา อาจิกขะติ เทเสติปัญญะเปติ ปัฏฐะเปติ วิวะระติ วิภะชะติ อุตตานีกะโรติ สัพเพ สังขารา อะนิจจาติฯ
ภิกษุ ทั้งหลาย ทั้งที่พระตถาคต คือ พระพุทธเจ้าทั้งหลาย จักเกิดขึ้นหรือไม่ก็ตาม ธาตุคือสิ่งทรงตัวเองอยู่ได้อันนั้น ดำรงอยู่ได้โดยธรรมดาของมันอย่างนั้น สิ่งที่ถูกกำหนดมาตามธรรมดาของมันว่า จะเป็นอย่างนั้น พระพุทธองค์ผู้ทรงเป็นตถาคต ตรัสรู้ธาตุนั้น ทรงรู้แจ้งด้วยพระปัญญาอันยิ่ง เป็นสิ่งที่ไม่เคยมีใครรู้มาก่อนว่า สังขารทั้งหลายทั้งปวง ไม่เที่ยง
(3.) อุปปาทา วา ภิกขะเว ตะถาคะตานัง อะนุปปาทา วา ตะถาคะตานัง ฐิตา วะ สา ธาตุ ธัมมัฏฐิตะตา ธัมมะนิยามะตา สัพเพ สังขารา ทุกขาติฯ ตัง ตะถาคะโต อะภิสัมพุชฌะติ อะภิสะเมติ อะภิสัมพุชฌิตวา อะภิสะเมตวา อาจิกขะติ เทเสติปัญญะเปติ ปัฏฐะเปติ วิวะระติ วิภะชะติ อุตตานีกะโรติ สัพเพ สังขารา ทุกขาติฯ
ภิกษุ ทั้งหลาย ทั้งที่พระตถาคต คือ พระพุทธเจ้าทั้งหลาย จักเกิดขึ้นหรือไม่ก็ตาม ธาตุคือสิ่งทรงตัวเองอยู่ได้อันนั้น ดำรงอยู่ได้โดยธรรมดาของมันอย่างนั้น สิ่งที่ถูกกำหนดมาตามธรรมดาของมันว่า จะเป็นอย่างนั้น พระพุทธองค์ผู้ทรงเป็นตถาคต ตรัสรู้ธาตุนั้น ทรงรู้แจ้งด้วยพระปัญญาอันยิ่ง เป็นสิ่งที่ไม่เคยมีใครรู้มาก่อนว่า สังขารทั้งหลายทั้งปวงเป็นทุกข์
(4.) อุปปาทา วา ภิกขะเว ตะถาคะตานัง อะนุปปาทา วา ตะถาคะตานัง ฐิตา วะ สา ธาตุ ธัมมัฏฐิตะตา ธัมมะนิยามะตา สัพเพ ธัมมา อะนัตตาติฯ ตัง ตะถาคะโต อะภิสัมพุชฌะติ อะภิสะเมติ อะภิสัมพุชฌิตวา อะภิสะเมตวา อาจิกขะติ เทเสติปัญญะเปติ ปัฏฐะเปติ วิวะระติ วิภะชะติ อุตตานีกะโรติ สัพเพ ธัมมา อะนัตตาติฯ
ภิกษุ ทั้งหลาย ทั้งที่พระตถาคต คือ พระพุทธเจ้าทั้งหลาย จักเกิดขึ้นหรือไม่ก็ตาม ธาตุคือสิ่งทรงตัวเองอยู่ได้อันนั้น ดำรงอยู่ได้โดยธรรมดาของมันอย่างนั้น สิ่งที่ถูกกำหนดมาตามธรรมดาของมันว่า จะเป็นอย่างนั้น พระพุทธองค์ผู้ทรงเป็นตถาคต ตรัสรู้ธาตุนั้น ทรงรู้แจ้งด้วยพระปัญญาอันยิ่ง เป็นสิ่งที่ไม่เคยมีใครรู้มาก่อนว่า ธรรมทั้งหลายทั้งปวงเป็นอนัตตา
นั่นแหละ ธรรมนิยาม
ไตรสิกขา ปัญญา ก็หมายถึงรู้แจ้งสัจธรรมแห่งไตรลักษณ์ ดังกล่าวนั้นแล้ว ย่อมบรรลุธรรม ตั้งแต่ขั้นต้นที่สุด ไปถึงขั้นสูงสุด คือนับแต่ชั้น โสดาปัตติมรรคญาณ โสดาปัตติผลญาณ สกิทาคมมิมรรคญาณ สกิทาคามิผลญาณ อนาคามิมรรคญาณ อนาคามิผลญาณ อรหัตตมรรคญาณ ไปถึง อรหัตตผลญาณ สูงสุด เข้าสู่โลกวิมุตติ เข้าสู่โลกนิพพาน พ้นทุกข์ไปชั่วนิรันดร โดยเป็นอันหนึ่งอันเดียวกับธรรมชาติ และ ความเป็นธรรมดานั้นไปชั่วนิรันดร
จึงทรงตรัสบอกพระภิกษุทั้งหลาย ดังปรากฏใน โอวาทปาฏิโมกขคาถา ไม่เพียงพระองค์โคดมพุทธเจ้า พระมหาศาสดาของพวกเราเท่านั้น ที่ทรงตรัสบอก ว่า นิพพานํ ปะระมัง วะทันฺติ พุทธา ผู้รู้ทั้งหลาย (คือพระพุทธเจ้าทั้งหลาย) กล่าวตรงกันว่า พระนิพพานเป็นธรรมอันยิ่ง (คือธรรมะที่สูงสุดเหนือธรรมะอื่นใด)
นิพพานํ ปะระมัง สุขัง นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง ซึ่งอธิบายได้ว่าเป็นความสุขที่เหนือความสุขของสวรรค์ชั้นใดใดในเทวภพ มีชั้นเทพ ชั้นพรหม ชั้น มหาพรหม ทั้งสิ้น
ฉะนั้น จึงมาทบทวนไตรสิกขากัน ให้รู้กันว่า สัจธรรมที่พวกมนุษย์เรา พวกเรา ไม่เข้าใจ ไม่รู้มาก่อน ยังขาดปัญญารู้อยู่ก็คือ
(1.) สัพเพ สังขารา อนิจจาติ สังขารทั้งหลายไม่เที่ยง
(2.) สัพเพสังขารา ทุกขาติ สังขารทั้งหลายเป็นทุกข์
(3.) สัพเพธัมมา อนัตตาติ สรรพสิ่งทั้งหลายทั้งปวงเป็นอนัตตา ไม่ใช่ของเรา ไม่ใช่ของเขา
ดังมีรายละเอียดใน ติลักขณะคาถา ว่าดังนี้
(1.) สัพเพ สังขารา อะนิจจาติ ยะทา ปัญญายะ ปัสสะติ
เมื่อใดบุคคลเห็นด้วยปัญญาว่า, สังขารทั้งปวงไม่เที่ยง
อะถะ นิพพินทะติ ทุกเข เอสะ มัคโค วิสุทธิยา
เมื่อนั้น ย่อมเหนื่อยหน่ายในสิ่งที่เป็นทุกข์ที่ตนหลง,
นั่นแหละเป็นทางแห่งพระนิพพานอันเป็นธรรมหมดจด
(2.) สัพเพ สังขารา ทุกขาติ ยะทา ปัญญายะ ปัสสะติ
เมื่อใดบุคคล เห็นด้วยปัญญาว่า, สังขารทั้งปวงเป็นทุกข์
อะถะ นิพพินทะติ ทุกเข เอสะ มัคโค วิสุทธิยา
เมื่อนั้น ย่อมเหนื่อยหน่ายในสิ่งที่เป็นทุกข์ที่ตนหลง,
นั่นแหละเป็นทางแห่งพระนิพพานอันเป็นธรรมหมดจด
(3.) สัพเพ ธัมมา อะนัตตาติ ยะทา ปัญญายะ ปัสสะติ
เมื่อใดบุคคลเห็นด้วยปัญญาว่า, ธรรมทั้งปวงเป็นอนัตตา
อะถะ นิพพินทะติ ทุกเข เอสะ มัคโค วิสุทธิยา
เมื่อนั้น ย่อมเหนื่อยหน่ายในสิ่งที่เป็นทุกข์ ที่ตนหลง,
นั่นแหละเป็นทางแห่งพระนิพพานอันเป็นธรรมหมดจด
ซึ่งตามบทสวดติลักขณะคาถา 3 วรรคนี้ มีบทเน้นไปตลอด ว่าเมื่อเข้าใจรู้แจ้งในไตรลักษณ์ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แล้ว ย่อมบังเกิดผลตามลักษณะ 2 ประการ ตามลำดับไปคือ
ประการที่ 1 ย่อมเหนื่อยหน่ายในสังขาร ในกิเลส ตัณหา และ อุปาทาน
ประการที่ 2 ย่อมรู้ทางแห่งพระนิพพาน ย่อมเดินตามรอยของพระศาสดาสู่นิพพาน 9 ชั้น
ดังบทสวด ติลักขณะคาถา ข้างต้น ที่ว่า
เมื่อใดบุคคลเห็นด้วยปัญญาว่า, สังขารทั้งปวงไม่เที่ยง
เมื่อนั้น ย่อมเหนื่อยหน่ายในสิ่งที่เป็นทุกข์ที่ตนหลง,
นั่นแหละเป็นทางแห่งพระนิพพานอันเป็นธรรมหมดจด
เมื่อใดบุคคล เห็นด้วยปัญญาว่า, สังขารทั้งปวงเป็นทุกข์
เมื่อนั้น ย่อมเหนื่อยหน่ายในสิ่งที่เป็นทุกข์ที่ตนหลง,
นั่นแหละเป็นทางแห่งพระนิพพานอันเป็นธรรมหมดจด
เมื่อใดบุคคลเห็นด้วยปัญญาว่า, ธรรมหรือสิ่งทั้งหลายทั้งปวงทั้งปวงเป็นอนัตตา
เมื่อนั้น ย่อมเหนื่อยหน่ายในสิ่งที่เป็นทุกข์ ที่ตนหลง,
นั่นแหละเป็นทางแห่งพระนิพพานอันเป็นธรรมหมดจด
บทสรุป
เรื่องราวของหลวงพ่อทองดี หรือ พระครูวิธานวัชรกิจ ก็จึงเป็นเรื่องราวของ ศีล สมาธิ และ ปัญญา ไตรสิกขานี่เอง เพราะตลอดชีวิตของท่าน ท่านไม่ได้แสวงหาอย่างอื่นใด ไม่ได้แสวงหาทรัพย์ สิน สมบัติ หรือเสนาสนะ อาคารใหญ่โต หรือ รถรา ยานพาหนะ แต่แสวงหาแต่ไตรสิกขาล้วน ๆ ตลอดอายุ 76 ปี 1 เดือน 21 วัน บวชอยู่ในร่มผ้ากาสาวพัสตร์ มาตั้งแต่เป็นสามเณร แล้วเป็น ภิกษุ จึงเป็นที่คาดหวังว่า ไตรสิกขาของท่าน คงจะส่งท่านไปสู่เส้นทางมรรคผล ระดับที่สูงส่ง
เรื่องของท่านพระครูวิธานวัชรกิจ จึงเป็นเรื่องที่ทำให้ผู้ที่อยู่ มีชีวิตต่อไป ไม่ว่าคฤหัสถ์ บรรพชิต หรือ ที่ได้ชื่อว่าสาวกของพระพุทธเจ้าอย่างพวกเราทั้งหลายนี้ จะได้ถือเป็นทางเจริญสติปัญญา ว่าด้วย ไตรสิกขา นี้ แหละ นับแต่ศีล นั้นแหละที่ให้ความเสมอกันระหว่างภิกษุทั้งหลาย มีศีล 227 ข้อเท่ากันถือว่าเสมอกัน ไม่มีอะไรนอกไปจากสิ่งนี้ และในระดับสมาธิ 3 ระดับ นั้นก็แล้วแต่ความพยายามส่วนบุคคล ใครพยายามมากก็ได้มาก มีอภินิหาริย์มาก มีอำนาจบารมีมาก และที่สำคัญที่สุดก็คือ ปัญญาที่ให้ได้รู้ สว่างแจ้งแสงธรรมแห่งความหลุดพ้น ระดับปัญญาอันสูงสุดขอให้ได้รำลึกสัจธรรม จึงควรที่จะหมั่นคิดตีความหมาย ทำการวิปัสนาตลอด ที่มีชีวิตอยู่ว่า
สัพเพ สังขารา อนิจจา สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ มีการเปลี่ยนสภาพไปตลอดเวลา ไม่คงอยู่ในสภาพเดิมได้เลย
สัพเพ สังขารา ทุกขา สังขารทั้งหลายเป็นทุกข์หนอ มีแต่ค่อยเสื่อมสลายลงไปตามลำดับ ๆ ทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้
สัพเพ ธัมมา อนัตตา สรรพสิ่งทั้งหลายไม่ใช่ของเราหนอ ไม่ใช่ตัว ไม่ใช่ตนเลย อย่าพึงไปหลงยึดมั่นว่า นั่นของเรา นั่นของเขาเลย เพราะแท้จริงคือ อนัตตา ไม่ใช่สิ่งที่จะยึดมั่นว่าเป็นของเรา ของเขาได้ ซึ่ง นี่แหละที่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสว่า เป็นสิ่งที่คนทั้งหลายไม่เคยรู้มาก่อน
ซึ่งเมื่อพิจารณา หรือวิปัสสนาไปบ่อย ๆ ก็ย่อมจะเข้าใจ รู้ความจริงและเมื่อได้รู้ความจริงแล้วก็ จะนำไปสู่ความหน่ายในสังขารทั้งหลาย ทำให้ละคลายไปจากกิเลส ตัณหา อุปาทาน และกามารมณ์แห่งกามภพได้ แล้วจุดประกายปัญญาธรรมแห่งมรรคผลนิพพานขึ้นได้ แม้ในชาตินี้ ปีนี้ เดือนนี้ วันนี้ ที่นี่และเดี๋ยวนี้เอง ภพนี้เองเลย
ก็ขอจบวาทะแห่งธรรมที่ควรระลึก ควรนำไปวิปัสสนา เนื่องในงานศพของท่านพระครูวิธานวัชรกิจ ลงแต่เพียงนี้ ขอเจริญพร
อาตมภาพ พระครูพุทธิพงศานุวัตร ผู้ช่วยเจ้าอาวาส วัดมหาพุทธาราม พระอารามหลวง
15 พ.ค. 2560
**********************
ความหมายจากปทานุกรม 4 ภาษา
อนิจฺโจ ไม่เที่ยง (ค.ธ.ป. ๒๐๔/๑๐๑) สํ อ + นิตฺย.
Annicco (adj.) unstable, not lasting, transitory, perishable. Skt. A + nitiya.
ทุกฺขํ ธรรมชาติอันบุคคลทนยาก (ผ) ; ทุกข์ ( ชิน. ๘๙/๒๖). สํ. ทุขะ.
Dukkham unsatisfactoriness, pain, suffering, trouble, distress, difficulty. Skt. Duhkha.
Anatta not a self, not a soul. Skt. An + atman.
อนตฺตา ใช่อาตมา ใช่ของอาตมา ( บา.๖๘). สํ. อนุ + อาตฺมนฺ.
ธาตุ กระดูก (ชิน. ๒๗๘/๘๓ ) ; เป็นไปในอรรถคือ ๑. เสมฺหาทิ (โทษมีเสลดเป็นต้น) ๒. รสรตฺตาทิ (รโส-รส, รตฺตํ-โลหิต, มํสํ – เนื้อ, เมโท-น้ำมันข้น, อฏฺฐิ-กระดูก, สุกฺกํ – น้ำสัมภวะ, มิญฺชํ-เยื่อ ) ๓. มหาภูติ ( มหาภูตรูป) ๔. ปภาทิ (วิสยธาตุ มีรูปธาตุ คือ แสงสว่างเป็นต้น ) ๕. อัฐิธาตุ ๖. จกํขาทิ ( วิสยีธาตุมีจักษุเป็นต้น ) ๗. ภวาทิ ( ธาตุมีดินสอพองหรือแร่ต่าง ๆเป็นต้น ) ( ชิน. ๘๑๗/๒๕๗ ). สํ. ธาตุ
Dhatu (m..& f.) primary or elementary ; principle, element, material; a property of a primary substance as colour, teste, sound; an organ of sense; a bodily principle or humour of which there are three, phlegm, wind and bile; a constituent of the body such as flesh, blood, bones; a sacred relic; a fosil; a metal. Skt. Dhatu.
***แฟ้ม ปัญจักขันธา 5 แบบพิมพ์ยาว(ขวาง) แบบเทศน์หน้าศพพระครูวิธานวัชรกิจเป็นพุทธสาวก ด้วยไตรสิกขา
