จุดที่เรียกว่าสามัญสำนึกเรื่องประชาธิปไตยของฝรั่ง มันสูงมากจนเหลือเชื่อ
การคิดแบบรัฐศาสตร์เป็นไปเพื่อการศึกษา
สำหรับคนไทยหลายคนที่ยังไม่เข้าใจฝรั่ง (ถ้าสามัญสำนึกมันสูงมากประเทศของมันจะน่าอยู่มาก)
เคยได้ยินสำนวนที่ว่า เขา กับ ระบบประชาธิปไตย เข้าใจกันเอง หรือก็คือ ทุกคนในประเทศเข้าใจถึงสามัญสำนึกประเภทนี้กันเป็นอย่างดี
ตัวอย่างสามัญสำนึกที่ดีในระบบประชาธิปไตย
เช่น สามัญสำนึกแบบเพื่อนพ้องพี่น้องกัน มักไม่เอาผิดทางกฎหมายกับพวกเดียวกัน ซึ่งก็คือ ควรทำความรู้จักกันให้ครบทุกคนในประเทศ และไม่ควรแตกแยกกัน เพื่อให้พ้นจากการลงโทษประเภท เพรชฆาตทรมานนักโทษ หรือพูดกันในแง่ปัจุบันก็คือ ถูกจับกุมและนำตัวไปคุมขัง ซึ่งถ้ามองในแง่ของสามัญสำนึกประเภทนี้แล้ว คุณอาจกลายเป็นคนโรคจิตมาก ที่นำเพื่อนของคุณไปกักขังไว้เป็นเวลานาน เพียงแค่ความผิดในบางคดี เช่นการลักขโมย
สามัญสำนึกในเรื่องของระบบประชาธิปไตย
สามัญสำนึกในเรื่องของกติกา
สามัญสำนึกในเรื่องหรือแนวคิดของศีลธรรม พระธรรม จริยธรรม มรรยาท มนุษย์ธรรม สันติภาพ เสรีภาพ
สามัญสำนึกในเรื่องของกฎหมาย
สามัญสำนึกในเรื่องของความรับผิดชอบ
ซึ่งอาจหมายถึงเป็นสามัญสำนึกหลักประจำใจที่ทุกคนให้ความเคารพกันเป็นอย่างดี เข้าใจกันทุกคน และเท่าเทียมกันทุกคน เท่าเทียมกันโดยระบบของมันเอง หมายถึง ความพร้อมใจกันสถานเดียว โดยใช้แค่สามัญสำนึกนั้น
และตำแหน่งผู้นำของคุณ ก็เป็นแค่นายจ้างที่พร้อมจะลงจากเก้าอี้บริหาร เมื่อมีการปลดตามกติกา
คุณจะกลายเป็นคนผิด เมื่อคุณไม่เคารพกติกาของสังคม และสามัญสำนึกแบบพวกพ้องจะทำให้คุณรอดจาก การลงโทษประเภท เพรชฆาตทรมานนักโทษ หรือพูดกันในแง่ปัจุบันก็คือ ถูกจับกุมและนำตัวไปคุมขัง
การนำระบบประชาธิปไตยไปเปรียบเทียบกับระบบกษัตริย์จีนโบราณ
โดยที่ระบบมี ข้ารับใช้ อำมาต ทหาร ตำแหน่งอื่นๆ ในพระราชวัง
ซึ่งระบบกษัตริย์อาจเป็นระบบที่ประชาชนต้องให้ความเคารพกับคำสั่ง หรือ ผู้นำ อยู่เสมอ
ในพงศาวดารจีนประชาชนทั้งประเทศจะกลายเป็นไอหน้าโง่ทันทีถ้ากษัตริย์โง่
เพราะประชาชนต้องให้ความเคารพกับกษัตริย์สถานเดียวเท่านั้น
แม้กษัตริย์จะโง่หรือบ้าขนาดไหน ประชาชนก็ต้องทำตามคำสั่ง
ตัวอย่าง คำสั่งให้เผาหนังสือของบัณฑิต และห้ามบัณฑิตศึกษาปรัชญา ซึ่งบัณฑิตในสังคมดี ๆ จะเรียกว่า ไอทุยสั่งการ
แม้กษัตริย์จีนจะแต่งตั้งผู้บริหารที่ชาญฉลาดขึ้นมาทำหน้าที่บริหารประเทศ แต่ถ้ามีความขัดแย้งตัวอย่างประเภท ขัดผลประโยชน์ ผู้บริหารคนนั้นก็อาจมีโทษ ถูกปลดทันที
ซึ่งความฉลาดของผู้บริหารก็อาจต้องพิจารณาที่ความฉลาดของกษัตริย์ด้วย
ข้อเสียก็คือ ถ้ากษัตริย์โง่ ผู้บริหารก็อาจโง่ ด้วยเช่นกัน
เพราะในบางกรณี กษัตริย์ก็เป็นผู้กำหนดขอบเขตความฉลาดของผู้บริหาร ซึ่งในส่วนนี้ควรทำความเข้าใจจากพงศาวดารจีน
และถ้าถึงจุดที่ว่าประชาชนเริ่มฉลาดกว่า ระบบกษัตริย์ก็อาจต้องล่มจมไปเอง ซึ่งอาจพูดว่า ประชาชนไม่อยากถูกกดขี่ในสภาพนี้อีกต่อไป
แต่ในระบบประชาธิปไตยที่ทุกคนให้ความเคารพในเรื่องกติกาเป็นอย่างยิ่ง
จะกลายเป็นจุดที่ว่า ทุกคน ช่วยกันบริหารประเทศ
ผู้บริหารที่ระบบประชาธิปไตยเลือกก็คือ เป็นที่ไว้วางใจของทุกคนในประเทศ
และจุดที่ว่าทุกคนในประเทศจะเป็นแค่ไอโง่ในระบบประชาธิปไตย มีโอกาสเกิดได้น้อย
เพราะถือว่าทุกคนช่วยกันบริหารประเทศทั้งหมด และมีสามัญสำนึกที่ดีตามกติกาเสมอ
การกดขี่ข่มเหงบังคับให้แสดงความเคารพอย่างสุดซึ้ง คุณจะเจอเแพาะในระบบที่มีกษัตริย์โง่สติปัญญาดุจควาย
เพราะจุดสูงสุดของประชาธิปไตย จะเข้าใจว่า เป็นแค่หน้าที่ และ กติกา เคารพแค่ระบบ ไม่ต้องเคารพผู้นำก็ได้
ขอยกตัวอย่าง เล่าปี่ และ ขงเบ้ง ซึ่งเป็นนักปกครองที่ดี และมีบันทึกผลงานไว้ในพงศาวดารจีน
ซึ่งการที่คุณจะเจอเล่าปี่ และ ขงเบ้ง ทุกสมัยการปกครองแบบระบกษัตริย์ นั้น มีโอกาสเป็นไปได้น้อยมาก
ในโลกใบนี้อาจแบ่งระบบประชาธิปไตยเป็น 2 รูปแบบ คือ
1.เป็นหน้าที่ที่ทุกคนต้องไปลงคะแนนเสียงตามคำสั่งของผู้นำ
2.เป็นหน้าที่ของทุกคนโดยสมบูรณ์ในตัวมันเองอยู่แล้ว
แบบที่ 1 คือ มีผู้นำสูงสุดออกคำสั่ง บังคับ ให้ทุกคนในประเทศฟังคำสั่ง และต้องให้คะแนนเสียงสำหรับเลือกผู้บริหาร ซึ่งสังเกตในเนื้อแท้ของวิธีการนี้ก็คือ คำสั่งของผู้นำประเทศเป็นแรงกดขี่ ข่มเหง บังคับ ให้กระทำมากกว่า และเป็นแค่การลงคะแนนเสียงเท่านั้น
แบบที่ 2 คือ เป็นหน้าที่ของทุกคนโดยสมบูรณ์ เป็นแรงผลักดันของทุกคนในประเทศ ให้พร้อมใจกันเลือกผู้บริหารคนใหม่ ซึ่งทุกคนมีสามัญสำนึกตามกติกา มีความสมัครใจ และสามัคคีกันทุกคน
ในความหมายของแบบที่ 1. ประชาธปไตยในแบบที่ 1. คือ เป็นแค่คำที่ผู้นำในประเทศกำหนดขึ้นเอง และนำมาใช้สำหรับการลงคะแนนเสียงเลือกผู้บริหาร
ในความหมายของแบบที่ 2. ประชาธิปไตยในแบบที่ 2. คือ เป็นคำที่ทุกคนช่วยกันกำหนดขึ้นมา และทุกคนล้วนมีบทบาทในการบริหารประเทศ
ความแตกต่างก็คือ แม้การออกคะแนนเสียงจะเรียกว่า ประชาธิปไตย แต่ วิธีการทางประชาธิปไตยก็ยังแตกต่างกัน ซึ่งการกำหนดคำว่า ประชาธิปไตย ก็ยังมีการนำมาใช้ ในหลาย ๆ วิธีการ ซึ่งในแต่ละวิธีการ ก็มีการใช้ในรูปแบบที่แตกต่างกันไป และผลตามตัวอย่างก็คือ ประชาธิปไตยในโลก แบ่งออกเป็น 2 รูปแบบ 2 วิธีการ แต่ดันใช้ คำ และตัวอักษร แบบเดียวกัน